AYM'nin Can Atalay hakkında verdiği hak ihlalinin gerekçesinde , ilk ihlal kararı hatırlatıldı ve mahkemelerin, “Anayasa’nın hükümlerini göz ardı ettikleri ve açıkça aykırı” davrandıkları belirtildi. Gerekçede, "Yargıtay'ın ‘Anayasa Mahkemesi kararına uyulmaması' ifadesi "Türk hukukunda bulunmayan bir karar" olarak değerlendirildi.

AYM’nin TİP Hatay Milletvekili Can Atalay hakkında ikinci kez verdiği hak ihlali kararı Resmî Gazete’de yayımlandı.

Resmi Gazete’de yayımlanan 31 sayfalık gerekçeli kararda, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi ve Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin AYM kararını yerine getirmemesiyle başlayan yargı krizine atıf yapıldı.

AYM, Atalay’ın, Anayasa’nın 148. maddesinde güvence altına alınan bireysel başvuru hakkının ihlal edildiğine oybirliğiyle karar verdi:

“Seçme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ve bireysel başvuru hakkının ihlali edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna oybirliğiyle, Anayasa’nın 148. maddesinde güvence altına alınan bireysel başvuru hakkının ihlal edildiğine oybirliğiyle karar verildi.”

AYM, Anayasa’nın 67. maddesinde güvence altına alınan “seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı” ve 19. maddesinde güvence altına alınan “kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı”nın ihlal edildiğine oyçokluğuyla karar verdi. Üye hakimler İrfan Fidan, Muhterem İnce ve Muammer Topal bu karara karşıoy kullandı.

AYM’nin kararı 13. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderildi. Kararda, Atalay’ın yeniden yargılanmasına başlanması, mahkûmiyet hükmü infazının durdurulması, ceza infaz kurumundan tahliyesinin sağlanması ve yeniden yapılacak durma kararı verilmesi işlemlerinin yerine getirilmesi istendi.

Yüksek Mahkeme, Can Atalay’a 100 bin TL tazminat ödenmesine hükmetti.

Kararın bir örneği Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne, Adalet Bakanlığı’na, Hâkimler ve Savcılar Kurulu’na gönderildi.

Kararda, karşıoy kullanan Muhterem İnce, İrfan Fidan ve Muarrem Topal’ın gerekçeleri de yer aldı. Karşı oy kullanan üç üye hakim gerekçesinde, “Yasama dokunulmazlığını düzenleyen, anılan Anayasa hükmü uyarında seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekilinin Meclis’in kararı olmadıkça tutulması, sorguya çekilmesi, tutuklanması ve yargılanması mümkün değildir. Bu durumda yasama dokunulmazlığı kural olarak milletvekillerinin tutuklanmalarının önünde doğrudan Anayasa’dan kaynaklanan bir engel oluşturmaktadır” denildi.

Üç üye hakimin karşıoy gerekçesinde şöyle devam edildi: 

“Yargıtay’ın istikrarlı içtihatları dikkate alındığında TCK’nın 312. maddesindeki hükmün Anayasa’nın 14. maddesinin birinci fırkasındaki hükmü kapsamadığı düşünülemez. Diğer taraftan kanuni bir dayanak olmadan ceza verilemeyeceği de açıktır. Anayasa koyucu bu yönden kanuni düzenlemeler yaparak Anayasa’nın 14. maddesindeki fiilleri kanunla tamamlama ve yargısal içtihatlarla ortaya konulması yolunu tercih etmiştir. Bu durumda kanunilik unsurunda sorun olmadığı düşünülmektedir.”

Topal, Fidan ve İnce’nin karşıoy gerekçesinin sonuç bölümünde “Başvurunun Anayasa’nın 148. maddesinde güvence altına alınan bireysel başvuru hakkının ihlal edildiği, Anayasa’nın 67. maddesinde güvence altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ve Anayasa’nın 19. maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edilmediği kanaatine vardığımızdan, çoğunluğun aksi yöndeki kararına katılmıyoruz” denildi.

AYM, Can Atalay hakkında ikinci kez hak ihlali kararı verdi. Yüksek Mahkeme’nin 25 Ekim’de verdiği kararı Yargıtay 3. Ceza Dairesi uygulamadı ve üye hakimler hakkında suç duyurusunda bulundu. Can Atalay’ın avukatları da yeniden AYM’ye başvurdu. AYM’nin Resmi Gazete’de yayımlanan gerekçeli kararında, yargı krizine ilişkin değerlendirmeler de yer aldı.

Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin, hak ihlali kararını uygulamamasının değerlendirildiği gerekçeli kararda, “Belirtmek gerekir ki bir anayasal kurum olan Yargıtay’ın yetki ve görevleri, Anayasa’nın 154. maddenin birinci fırkasında açıkça gösterilmiştir. AYM’nin ihlal kararlarından sonra yapılacak yeniden yargılamalarda ise ihlal hangi aşamada gerçekleşirse gerçekleşsin Yargıtay’ın doğrudan görevli olduğuna dair bir kanun hükmü bulunmamaktadır” denildi.

Kararda konuyla ilgili şöyle denildi:

“Sonuç olarak, somut olayda mahkemelerin izlemiş olduğu yöntem, başvurucuyu yargılama güvencelerinden tümüyle yoksun bırakmıştır. Başka bir ifadeyle yeniden yargılama dosyası görevi ve yetkisi olmayan bir mahkemece karara bağlanarak Anayasa’nın 142. maddesinin amir hükmüne ve Anayasa’nın 37. maddesinde yer alan tabii hâkim ilkesine açıkça aykırı hareket edilmiştir.”

"AYM kararını kabul etmeniz gerekir"

O nedenle Anayasa Mahkemesi kararını kabul etmeniz gerekir. Bakılmasını talep ettiğimiz kararın 57. bölümünde yer alan 'Anayasa mahkemelerinin bireysel başvuru kararlarının bağlayıcılığı hususu açık olarak anayasal ve kanuni düzenlemelerle güvence altına alınmış olup anayasa mahkemeleri de bu hakkın gereği olarak temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğinin tespiti ile birlikte yeniden yargılama yapılması ve hatta ihlale yol açan kararların doğrudan iptal edilmesi veya ortadan kaldırılması dâhil ihlalden önceki duruma dönülmesini sağlayacak yetkilerle donatılmıştır.'

Anayasa Mahkemesi kararının bağlayıcılığı açıktır. Verdiği son karar ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için hükmettiği ve yapılması gerekenleri kapsamaktadır. İhlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak mercii tayini hakkına sahiptir. Yazılmasına bile gerek yoktu, ama gerekçede yazıldı. Unutmayınız ve herkesin akılda tutması gerekir. Gerekçelere uyunuz!"

AHM.VT