Reuters kaynaklara dayanarak verdiği habere göre müzakereler BM’nin zorlamasıyla Türkiye’nin arabuluculuğuyla gerçekleşti.

Mart ayında “Karadeniz’de ticari gemi taşımacılığının güvenliğini sağlamaya yönelik” bir anlaşmaya varıldı ve Ukrayna anlaşmayı resmi olarak imzalama konusunda isteksiz olsa da Kiev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın anlaşmayı 30 Mart’ta duyurmasını kabul etti.

Ajansın muhataplarından biri, “Son dakikada Ukrayna aniden çekildi ve anlaşma bozuldu” dedi.

Olayların bu versiyonunu üç kişi daha doğruladı. Rusya, Ukrayna ve Türkiye yorum yapmaktan kaçındı.

Ukrayna’nın reddinin nedenleri hala bilinmiyor.

BM sözcüsü Stephane Dujarric Reuters’e yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Karadeniz’de seyrüsefer özgürlüğünün galip geleceğini hâlâ umuyoruz.”

Ajansın bir kopyasını gördüğü anlaşma metninde, Türkiye’nin “arabuluculuk çabalarının bir parçası olarak” Ukrayna ve Rusya ile Montrö Boğazlar Sözleşmesi uyarınca “Karadeniz’de ticaret gemilerinin serbest ve güvenli seyrüseferini sağlamak için” anlaşmalar yaptığı belirtiliyor.

30 Mart’ta duyurulacak olan anlaşmaya göre, hem Moskova hem de Kiev, Karadeniz’deki ticari gemilere, boş veya askeri olmayan kargo taşırken saldırmama, el koymama veya arama yapmama sözü vererek güvenlik garantisi vermek zorunda.

Taslak anlaşmada “Bu garantiler savaş gemileri, askeri yük taşıyan sivil gemiler (Taraflarca uluslararası misyonlar çerçevesinde mutabakata varılan deniz taşımacılığı hariç) için geçerli değildir” denildi.

Rusya’nın “tahıl anlaşmasından” ve Ukrayna koridorundan çekilmesi

Geçen yıl temmuz ayında Rusya’nın “tahıl anlaşmasından” çekilmesinin ardından, özellikle limanlardan gelen tahılın korunması için özel bir deniz koridoru oluşturuldu. Donanmaya göre koridor, tam kapsamlı Rus işgali başlamadan önce zaten kapasiteye ulaşmıştı.

Ukrayna Savunma Bakanlığı Ana İstihbarat Dairesi Başkanı Kirill Budanov’un daha önce belirttiği gibi, Rus filosuna yapılan sürekli saldırılar, onu Karadeniz’in güneydoğu kısmına itmeyi ve nakliyeye devam etmeyi mümkün kıldı. Denizin kuzey kısmı Ukrayna’nın kontrolünde.

Rusya, kendi gıda ve gübre ihracatının ciddi engellerle karşılaşmasından şikayet ederek Temmuz 2023’te anlaşmadan çekilmişti.