Avrupa Çevre Ajansı, aralarında İstanbul, İzmir ve Osmangazi belediyelerinin de olduğu 56 kentten yöneticilerin yanıtladığı bir anket yaptı. 27 kentte de yüz yüze görüşmeler yapıp, sorular sormuşlar. Avrupa’nın kuzeyinden güneyine, doğusundan batısına hemen hemen tüm kentlerinde sırasıyla şu yedi çevre sorunu ön plana çıkmış. Hava kirliliği, trafik, yeşil alan azlığı, şiddetli fırtına ve su baskınları, sel suyu yönetimi, gürültü ve sıcak hava dalgaları.
Kentlerde atıklar, su kirliliği ve arıtma gibi hepimizin kolayca tahmin edebileceği başka sorunlar da var. İlginç olan ise listelenen ilk 20 sorunun birçoğunun iklim kriziyle ilgisinin olması. Deniz seviyesindeki yükseliş ve kuraklık gibi iklim krizi nedeniyle karşılaştığımız sorunların yanı sıra orman yangınları, sel baskınları ve sıcak hava dalgaları gibi yine kriz iklim kriziyle artan meseleler de var. İlk yedi sorunun gürültü dışında hepsi iklim krizinin nedeni veya sonucu zaten. İyimser olup, şöyle değerlendirelim. İklim krizinden çıkmayı başarabilirsek kentlerin en sık karşılaştığı çevre sorunlarının birçoğunu da çözeceğiz.
Farkında olmak da yetmiyor. Kentlerin “yeşil” unvanını alması için öncelikle çevre ve iklim konularını anlamaları, politikalarını iklim hedefleriyle uyumlaştırmaları, tüm birimlerin iş yapma biçimlerini bu politikalarla uyumlaştırmaları ve son aşamada da ölçülebilir hedefler belirlemeleri gerekiyor. Güneş panelleriyle elektrik üretirken elektrikli değil dizel otobüsler caddelerinizde geziyorsa, bir yandan atık yakıp öte yandan iklim hedefleri koyuyorsanız o kentin elbisenin yeşil olduğunu söyleyemeyiz. Çevreci nokta ve benekleri olan ‘puantiyeli’ bir elbiseden bahsedebiliriz ama o noktaları birleştirmedikçe çevre konusu kıyafetteki süsten öteye gitmiyor.
***
Kentlerde bütünleşik, birbiriyle bağlantılı işler yapmalıyız. Birkaç ay önce Kayseri’deydim, kenti gezerken düşündüklerimi sizlerle de paylaşayım. Kayseri, uygun konumuyla güneşten elektrik üretiminde ciddi bir potansiyele sahip. Güneş paneli üretiminde de ön sıralarda yer alıyor. Kentin geniş caddeleri var iyi planlanmış. Binalar birbirlerinin ışıklarını kesmiyor. Caddeler o kadar geniş ki rahatlıkla korumalı bisiklet yolları yapılabilir. Eğim yok denecek kadar az, pedal destekli (küçük elektrik motorlu) bisikletlerle kentte gidilemeyecek yer yok. Bisikletlerin elektriğini üretmek için güneş var. Kentin sanayisi de zaten güneş paneli üretiyor. Belediye bisiklet yollarını açsa, elektrikli bisikletler için güneşten beslenen şarj istasyonları koysa ve toplu taşımayı elektriklendirse hava ve gürültü kirliliği azalır, trafik konusunda örnek bir kent ortaya çıkar. Dışa bağımlı petrolün tüketimi ile sera gazı salımları da azalır, ulaşım ucuzlar. Kentin sanayisini de destekleyecek bu çözümün, ulaşımın elektriklenmesiyle beraber başka iş kollarını da kente çekeceğini tahmin etmek güç değil. Kayseri değişime en hazır kentlerden biri, ciddi bir iklim politikası kenti bambaşka bir noktaya taşıyabilir. Ülkedeki diğer kentlere de örnek olur.
***
Yeşil bir kent yaratmak için atacağımız adımlar birbirini desteklerse, kentte topyekûn bir değişim yaratmak zor değil. Bir kilometrelik eğlence amaçlı bisiklet yollarıyla ulaşımı karbonsuzlaştıramayız ama kente yeni ekonomik kazançlar sağlayacak, birbirini destekleyen cesaretli politikalarla yeşil kentler yaratabiliriz. Yeşil puantiyeli elbiseden yeşil elbiseye geçme zamanı geldi.
ÖZGÜR GÜRBÜZ /BİRGÜN
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Galatasaray | 21 | 18 | 0 | 3 | 54 | 22 | 57 | +32 |
2 | Fenerbahçe | 22 | 17 | 2 | 3 | 57 | 22 | 54 | +35 |
3 | Samsunspor | 22 | 13 | 5 | 4 | 36 | 23 | 43 | +13 |
4 | Eyüpspor | 22 | 11 | 5 | 6 | 34 | 20 | 39 | +14 |
5 | Göztepe | 22 | 10 | 7 | 5 | 40 | 27 | 35 | +13 |
6 | Beşiktaş | 21 | 9 | 4 | 8 | 31 | 21 | 35 | +10 |
7 | Başakşehir FK | 22 | 9 | 7 | 6 | 39 | 30 | 33 | +9 |
8 | Kasımpaşa | 22 | 7 | 5 | 10 | 40 | 42 | 31 | -2 |
9 | Trabzonspor | 21 | 7 | 6 | 8 | 35 | 24 | 29 | +11 |
10 | Alanyaspor | 22 | 7 | 8 | 7 | 25 | 30 | 28 | -5 |
11 | Çaykur Rizespor | 22 | 8 | 11 | 3 | 26 | 37 | 27 | -11 |
12 | Gaziantep FK | 21 | 7 | 9 | 5 | 26 | 29 | 26 | -3 |
13 | Antalyaspor | 22 | 7 | 10 | 5 | 25 | 41 | 26 | -16 |
14 | Konyaspor | 22 | 6 | 10 | 6 | 29 | 36 | 24 | -7 |
15 | Sivasspor | 22 | 6 | 11 | 5 | 26 | 37 | 23 | -11 |
16 | Kayserispor | 21 | 4 | 9 | 8 | 22 | 41 | 20 | -19 |
17 | Bodrum FK | 22 | 4 | 13 | 5 | 15 | 29 | 17 | -14 |
18 | Hatayspor | 22 | 1 | 14 | 7 | 23 | 42 | 10 | -19 |
19 | Adana Demirspor | 21 | 2 | 17 | 2 | 20 | 50 | 5 | -30 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Kocaelispor | 24 | 16 | 5 | 3 | 38 | 20 | 51 | +18 |
2 | Fatih Karagümrük | 23 | 12 | 5 | 6 | 39 | 22 | 42 | +17 |
3 | Erzurumspor FK | 24 | 12 | 8 | 4 | 35 | 19 | 40 | +16 |
4 | Gençlerbirliği | 24 | 11 | 6 | 7 | 28 | 21 | 40 | +7 |
5 | Çorum FK | 24 | 10 | 6 | 8 | 32 | 22 | 38 | +10 |
6 | Keçiörengücü | 24 | 10 | 7 | 7 | 38 | 26 | 37 | +12 |
7 | Bandırmaspor | 24 | 10 | 7 | 7 | 33 | 31 | 37 | +2 |
8 | İstanbulspor | 23 | 11 | 9 | 3 | 35 | 25 | 36 | +10 |
9 | Esenler Erokspor | 24 | 9 | 8 | 7 | 32 | 29 | 34 | +3 |
10 | Amed SK | 24 | 8 | 6 | 10 | 25 | 23 | 34 | +2 |
11 | Boluspor | 23 | 9 | 8 | 6 | 32 | 28 | 33 | +4 |
12 | Pendikspor | 23 | 9 | 8 | 6 | 29 | 26 | 33 | +3 |
13 | Ümraniyespor | 23 | 9 | 9 | 5 | 32 | 31 | 32 | +1 |
14 | MKE Ankaragücü | 23 | 9 | 11 | 3 | 28 | 24 | 30 | +4 |
15 | Manisa FK | 24 | 9 | 12 | 3 | 29 | 34 | 30 | -5 |
16 | Sakaryaspor | 23 | 7 | 7 | 9 | 29 | 32 | 30 | -3 |
17 | Iğdır FK | 24 | 8 | 11 | 5 | 24 | 28 | 29 | -4 |
18 | Şanlıurfaspor | 23 | 8 | 11 | 4 | 29 | 32 | 28 | -3 |
19 | Adanaspor | 24 | 4 | 13 | 7 | 19 | 42 | 19 | -23 |
20 | Yeni Malatyaspor | 24 | 0 | 24 | 0 | 10 | 81 | 21 | -71 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Sarıyer | 22 | 16 | 1 | 5 | 51 | 13 | 53 | +38 |
2 | Batman Petrolspor | 22 | 16 | 5 | 1 | 41 | 19 | 49 | +22 |
3 | GMG Kastamonuspor | 22 | 13 | 2 | 7 | 39 | 18 | 46 | +21 |
4 | Altınordu | 22 | 12 | 2 | 8 | 43 | 18 | 44 | +25 |
5 | Adana 1954 Futbol Kulübü | 22 | 12 | 5 | 5 | 42 | 21 | 41 | +21 |
6 | İskenderunspor A.Ş. | 22 | 9 | 5 | 8 | 31 | 22 | 35 | +9 |
7 | Beykoz Anadolu | 22 | 10 | 8 | 4 | 29 | 27 | 34 | +2 |
8 | 24Erzincanspor | 22 | 8 | 6 | 8 | 30 | 28 | 32 | +2 |
9 | Fethiyespor | 22 | 7 | 7 | 8 | 24 | 22 | 29 | +2 |
10 | Kırklarelispor | 22 | 6 | 8 | 8 | 26 | 26 | 26 | 0 |
11 | 1461 Trabzon FK | 22 | 7 | 10 | 5 | 28 | 29 | 26 | -1 |
12 | İnegölspor | 22 | 6 | 8 | 8 | 23 | 27 | 26 | -4 |
13 | Kepezspor FAŞ | 22 | 6 | 11 | 5 | 25 | 30 | 23 | -5 |
14 | Isparta 32 Spor | 21 | 4 | 7 | 10 | 17 | 23 | 22 | -6 |
15 | Karaköprü Belediyespor | 22 | 3 | 12 | 7 | 22 | 37 | 16 | -15 |
16 | Sincan Belediye Ankaraspor | 22 | 3 | 12 | 7 | 15 | 31 | 16 | -16 |
17 | Altay | 22 | 5 | 14 | 3 | 18 | 46 | 15 | -28 |
18 | Hes İlaç Afyonspor | 21 | 0 | 20 | 1 | 6 | 73 | 5 | -67 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Bursaspor | 19 | 14 | 0 | 5 | 39 | 6 | 47 | +33 |
2 | Karşıyaka | 19 | 11 | 3 | 5 | 30 | 16 | 38 | +14 |
3 | Düzcespor | 19 | 10 | 3 | 6 | 27 | 15 | 36 | +12 |
4 | Belediye Kütahyaspor | 19 | 10 | 4 | 5 | 33 | 20 | 35 | +13 |
5 | Silifke Belediye Spor | 19 | 8 | 5 | 6 | 34 | 23 | 30 | +11 |
6 | Anadolu Üniversitesi | 19 | 8 | 5 | 6 | 26 | 15 | 30 | +11 |
7 | Muş Spor Kulübü | 19 | 7 | 3 | 9 | 23 | 17 | 30 | +6 |
8 | Bornova 1877 | 19 | 5 | 6 | 8 | 26 | 30 | 23 | -4 |
9 | Kahramanmaraşspor | 19 | 6 | 9 | 4 | 17 | 25 | 22 | -8 |
10 | Artvin Hopaspor | 19 | 5 | 7 | 7 | 12 | 20 | 22 | -8 |
11 | Kırşehir Futbol SK | 19 | 5 | 9 | 5 | 20 | 32 | 20 | -12 |
12 | Tokat Bld Plevnespor | 19 | 4 | 8 | 7 | 14 | 20 | 19 | -6 |
13 | 23 Elazığ Futbol Kulübü | 19 | 4 | 8 | 7 | 12 | 19 | 19 | -7 |
14 | Kuşadasıspor | 19 | 5 | 13 | 1 | 18 | 31 | 16 | -13 |
15 | Bulvarspor | 19 | 2 | 10 | 7 | 16 | 34 | 13 | -18 |
16 | Ergene Velimeşe | 19 | 2 | 13 | 4 | 8 | 32 | 10 | -24 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
14/02/2025 | Adana Demirspor | vs | Antalyaspor |
15/02/2025 | Gaziantep FK | vs | Sivasspor |
15/02/2025 | Başakşehir FK | vs | Bodrum FK |
15/02/2025 | Beşiktaş | vs | Trabzonspor |
16/02/2025 | Hatayspor | vs | Alanyaspor |
16/02/2025 | Eyüpspor | vs | Kayserispor |
16/02/2025 | Konyaspor | vs | Samsunspor |
16/02/2025 | Fenerbahçe | vs | Kasımpaşa |
17/02/2025 | Çaykur Rizespor | vs | Galatasaray |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
13/02/2025 | Şanlıurfaspor | vs | Sakaryaspor |
13/02/2025 | MKE Ankaragücü | vs | Fatih Karagümrük |
13/02/2025 | Ümraniyespor | vs | İstanbulspor |
15/02/2025 | Yeni Malatyaspor | vs | Manisa FK |
15/02/2025 | Kocaelispor | vs | Çorum FK |
16/02/2025 | Boluspor | vs | Amed SK |
16/02/2025 | Iğdır FK | vs | Keçiörengücü |
16/02/2025 | Gençlerbirliği | vs | Pendikspor |
16/02/2025 | Esenler Erokspor | vs | Erzurumspor FK |
17/02/2025 | Bandırmaspor | vs | İstanbulspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
16/02/2025 | Karaköprü Belediyespor | vs | Fethiyespor |
16/02/2025 | Adana 01 Futbol Kulübü | vs | GMG Kastamonuspor |
16/02/2025 | Altay | vs | Batman Petrolspor |
16/02/2025 | Altınordu | vs | Sincan Belediye Ankaraspor |
16/02/2025 | İnegölspor | vs | Isparta 32 Spor |
16/02/2025 | İskenderunspor A.Ş. | vs | Kepezspor FAŞ |
16/02/2025 | Sarıyer | vs | 24Erzincanspor |
16/02/2025 | 1461 Trabzon FK | vs | Beykoz Anadolu |
23/02/2025 | Fethiyespor | vs | 1461 Trabzon FK |
16/02/2025 | Afyonspor Kulübü - Kırklarelispor | Afyonspor Kulübü ligdeki son 21 maçında hiç kazanamadı | Kırklarelispor yenilmez |
16/02/2025 | İskenderunspor A.Ş. - Kepezspor FAŞ | İskenderunspor A.Ş. ligde evindeki son 8 maçında hiç kaybetmedi | İskenderunspor A.Ş. yenilmez |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
15/02/2025 | Bornova 1877 | vs | Karşıyaka |
15/02/2025 | Bulvarspor | vs | Ergene Velimeşe |
16/02/2025 | Artvin Hopaspor | vs | Düzcespor |
16/02/2025 | Belediye Kütahyaspor | vs | Kahramanmaraşspor |
16/02/2025 | Bursaspor | vs | Anadolu Üniversitesi |
16/02/2025 | Kırşehir Futbol SK | vs | Muş Spor Kulübü |
16/02/2025 | Kuşadasıspor | vs | Silifke Belediye Spor |
16/02/2025 | 23 Elazığ Futbol Kulübü | vs | Tokat Bld Plevnespor |