STK’lere yapılan yardımlar 14 milyar TL’yi aştı. MEB’in yardım yapan kamu kuruluşları arasında ilk sırada yer aldığı listenin yeni şampiyonu Kültür ve Turizm Bakanlığı oldu. Yardım yapılan kuruluşlar ise açıklanmıyor.

İktidarın “Arka bahçesi” olarak nitelendirilen tarikat ve cemaatler Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in bütçe görüşmeleri sırasında yaptığı konuşma ile yeniden gündeme geldi. Büyük bölümünün iktidarı tahkim etmek, iktidarla el ele gerici ideolojilerin hayata geçmesine katkıda bulunmak için yaptıklarının sayısız örneğine tanıklık edildi bugüne kadar. Kendilerini tanımlarken yaptıkları “Maneviyat” vurgusuna karşın dünya işlerine olan ilgileri de biliniyor.

Ülkede “Mevzuat, Anayasa, kanun, yönetmelik” dediğinizde “hayalperest, gerçeklikten uzak, arkaik” damgası yemeniz kaçınılmaz. Ancak AKP iktidarlarının kural tanımazlığının bir örneği olarak literatürde “Kar amacı gütmeyen kuruluşlar” olarak isimlendirilen bu yapılara yardım yapılabilmesinin mevzuatta yer alan koşullarını hatırlatalım.

2003 yılında AKP iktidarı bu kuruluşlara yardımı meşrulaştırmak için bir yasa kabul etti, üç yıl sonra da bu yasanın uygulama koşullarını belirleyen bir yönetmelik yayımlandı. Bu yönetmelikte kamu idarelerinden yardım yapılabilmesi için öngörülen şartlar özetle şöyle sıralandı:

• Yardımlarda kamu yararı gözetilmesi, yardımların öncelikle toplumun ihtiyaç ve sorunlarına çözüm sağlaması ile toplumsal gelişmeye katkıda bulunulmasına yönelik olması,

• Teşekkülün, yardımı yapacak idarenin görev alanına giren konularda faaliyet göstermesi,

• Teşekkülün, Anayasa ve kanunlarla yasaklanmış faaliyetlerde bulunmamış olması…

AÇIKLANMASI ZORUNLU

Yönetmelikte bir başka hüküm var ki bugüne kadar bunun hayata geçirildiğinin çok az tanığı olundu:

“İdareler, yardım yapılan teşekküllerin isim listesini, teşekküllere ilişkin bilgileri, yardımın amacını, konusunu ve yapılan yardım tutarlarını, izleyen yılın Şubat ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklar.”

Bu, halk adına harcama yapan kamu görevlilerinin denetlenmesinin, şeffaflığın en temel kuralı. Bugüne kadar buna yok denecek kadar az uyuldu. Bazı belediyelerden sızan bir iki bilgi kırıntısı dışında kimlere ne kadar ödeme yapıldığını bilmek mümkün olmadı. Milyarlara ulaştığı bilinen bu yardımların kimlere verildiği ve nasıl kullanıldığı hep karanlıkta kaldı.

ADRES KARANLIKTA

Bu konuda elimizdeki tek veri, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın her ay yayımladığı bütçe giderleri, hangi kamu kurumlarının yardım yaptığı da Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın yayımladığı yıllık Genel Faaliyet Raporu’nda açıklanıyor. Ama yardımın kime gittiği ve amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenmek mümkün değil.

Bu bilgilere bakarak, tarikat ve cemaatlerle yaptığı protokoller nedeniyle eleştirildiğinde bunu yapmayı sürdüreceklerini açıklayan Yusuf Tekin’in bakanlık görevini üstlendiği Milli Eğitim Bakanlığı’nın yanı sıra çok sayıda kamu kurumunun bu yardımları yaptığını görebiliyoruz. 2022 yılı raporunda yer alan bilgilere göre, toplam 1 milyar 404 milyon lira olarak hesaplanan yardımın yapıldığı kurumlar ile yardım tutarları şöyle:

• Kültür ve Turizm Bakanlığı: 547 milyon 641 bin TL

• Gençlik ve Spor Bakanlığı: 339 milyon 963 bin TL

• Sağlık Bakanlığı: 303 milyon 219 bin TL

• Diyanet İşleri Başkanlığı: 91 milyon 347 bin TL

• İçişleri Bakanlığı: 69 milyon 615 bin TL

• Milli Eğitim Bakanlığı: 41 milyon 269 bin TL

• Dışişleri Bakanlığı: 10 milyon 44 bin TL

• Milli Savunma Bakanlığı: 960 bin TL

• Türkiye Büyük Millet Meclisi: 395 bin TL

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı: 193 bin TL

• Adalet Bakanlığı: 63 bin TL

• Hazine ve Maliye Bakanlığı: 22 bin TL

Her dönem Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilk sırada yer aldığı listede son bir iki yıldır Kültür ve Turizm Bakanlığı ilk sırada. Milli Eğitim Bakanlığı’nın protokol imzaladığı kuruluşlar tahmin edilebiliyor, Kültür ve Turizm Bakanlığı çalışma alanına uygun olarak hangi kurumlara yardım yapıyor olabilir, gençlere sağlıklı barınma olanakları sağlayamayan Gençlik ve Spor Bakanlığı 339 milyon TL’lik dev ödeneği neden temel görev alanındaki sorunları gidermek için kendisi kullanmıyor, tarikat ve cemaat örgütlenmelerinin sahnesi olduğu sık sık kamuoyu gündemine gelen Sağlık Bakanlığı’nın 303 milyon TL’lik yardımının adresi kimler? Bu soruların yanıtlarını tahmin etmekle birlikte kesin bir şey söyleme olanağı yok.

YÜKSELİŞ HIZLI

İktidarın ilk yıllarında 3-5 milyon lira ile ifade edilen yardım tutarı her yıl katlanarak arttı. 2002 yılında 1.4 milyar TL’ye fırlayan rakam, 2023’ün 11 ayı sonunda da 1.6 milyar TL’yi gördü.

Yıllar itibarıyla yapılan yardımlara bakıldığında AKP’nin bonkörlüğünün bilançosunu görmek mümkün. İlgili yasanın kabul edildiği 2003 yılını esas aldığımızda 2023’e kadar aktarılan yardım tutarı 14 milyar liranın üzerinde. Elbette, kamu kaynaklarından  verilen destekler bununla da sınırlı değil, vergi istisnaları, bina tahsisi, ulaşım aracı, makine-demirbaş alımı, inşaat harcamalarını karşılamak için sermaye desteği adı altında yapılan yardımlar da aralıksız  sürüyor. Üstelik de Sayıştay’ın özellikle yerel yönetimlerden yapılan yardımlara ilişkin aksi yöndeki kararlarına karşın.

Sayıştay her yıl Meclis’e sunduğu raporlarında yardım yapılan kurumların saklanmaması gerektiğini belirterek, “Bu durumun sorumluluk ilkesi gereği hesap verebilirlik ve mali saydamlığı zedeleyecek nitelikte olduğu değerlendirilmektedir”  değerlendirmesinde bulunuyor. Ancak iktidar ne mevzuat dinliyor ne de hesap yargısının uyarılarını…

https://www.birgun.net/makale/kurumlarin-ismi-aciklanmiyor-yardimlar-nerede-492121