1 Mayıs-31 Temmuz 2023 tarihleri arasındaki sürece odaklanan "Olağandışı Durumlara Dayanıksız Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri" başlıklı raporda; TTB çalışmaları, deprem bölgesi saha incelemeleri, afete dayanıklı birinci basamak sağlık hizmetlerinin nasıl yapılandırılması gerektiği, TTB Aile Hekimliği Kolu'nun deprem illeri bölge toplantısı notları ile sonuç ve öneriler yer aldı.

TTB-Halk Sağlığı Kolu ve TTB-Olağan Dışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri Kolu öncülüğünde gerçekleştirilen çalışma; TTB Aile Hekimliği Kolu, TTB-SES Hatay Deprem Koordinasyon Merkezi, bölgedeki tabip odalarının katkılarıyla yürütüldü.

TTB'nin incelemelerine göre bazı öne çıkan bulgular şöyle:

DEPREM BÖLGESİNDE GÜNCEL NÜFUS NEDİR, TAM BİLİNMİYOR

• Deprem kışın çok soğuk günlerde gerçekleşmişti, dondurucu soğuklar ve peşine yağmur ve şiddetli rüzgar hakimdi. Yaz ile de birlikte aşırı sıcaklar kendini belli ediyor. Sağlık açısından aşırı sıcakların en büyük etkisi özellikle çadırlarda kalan nüfus için sıcak çarpması şeklinde kendini gösteriyor. Kronik hastalığı olanlar ve yaşlılar aşırı sıcaklardan daha fazla etkileniyor.
• Hasarlı binaların yıkma, enkaz kaldırma ve taşıma işlemlerine bağlı yoğun toz bulutu ile sıcaklar bir araya geldiğinde ölümlere kadar varan sağlık sorunları güncel en büyük sağlık tehditleri arasındadır. Klimaya erişim, bu açıdan kritik önemde. Ancak tüm depremzedeler bu konuda çok şanslı değiller, özellikle Toplu Çadır geçici yerleşim alanlarında (GYA) ve düzensiz çadır topluluklarında kalanlar için klima olanağı yok. Tek seçenek vantilatör kalıyor. Sık yaşanan elektrik kesintileri nedeniyle klima ve vantilatörler de işlevsiz hale gelebiliyor. Kadınlar çocuklarını sık sık soğuk suyla yıkayarak serinletmeye çalışıyor.
• Depremin üzerinden altı ay geçmesine rağmen halen güvenilir ölü, yaralı ve engelli istatistiklerine sahip değiliz.
• Tabip Odası yöneticilerinin çeşitli tarihlerdeki açıklamalarına göre depreme bağlı ölüm sayısı Gaziantep’te merkezde 600, ilçeler dahil toplamda 4 bin civarında, Şanlıurfa’da deprem nedeniyle ölen kişi sayısı 349, Adana’da 420 olduğu bilgisi paylaşılıyor. Resmi açıklamalara göre Şanlıurfa ve Gaziantep illerinde daha yüksek Adana’da daha düşük olduğu görülüyor.
• Malatya’da resmi olarak depremden ölen insan sayısı 1.386 olarak paylaşılıyor. Bu rakam hasar gören binaların önemli bölümü ayakta olduğu ve enkaz halinde gelerek yerle bir olan yapı sayısının daha az olduğu dikkate alınır, bu tür enkazların da ilk elde hızla kaldırıldığı düşünülürse bu sayılar gerçeğe yakın olabilir.
• Deprem bölgesinde güncel nüfus nedir, tam bilinmiyor. Belirsizliğin had safhada olduğu iller var, Hatay gibi. Nüfus ile ilgili en büyük sorun, depreme bağlı insan hareketliliği ile ilgili bilginin sınırlı olması.

KONTEYNERLARDA YEMEK DAĞITIMI GÜNDE İKİ ÖĞÜN, SAĞLIK HİZMETLERİ YETERSİZ

• Konteyner GYA'larda (Geçici Yerleşim Alanları) Depremzedeler günde iki öğün aşevinden yemek alıyor ve kendi olanaklarıyla yemek pişirmeye çalışıyor. Bölgede kronik hastalıkları olanlar ve çocuklar için ayrı bir düzenleme bulunmuyor. Depremzedeler genellikle kendi yemeklerini dışarıda, tüplü ocaklarda pişiriyor.
• Geçici yaşam alanlarının tümünde sağlık birimlerine rastlanmıyor. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Katar-2 konteyner GYA’larda, ASM (Aile Sağlığı Merkezi) yok. Diğer yaşam alanlarında ASM'ler bulunuyor. Aşılar gezici aşı ekipleri tarafından yapılıyor. Aile planlaması ile ilgili malzeme sorunu var. Az da olsa depremzedelerin bit, uyuz ve ishal şikayetleri devam ediyor. Hijyen ürünlerinin dağıtımında azalma olduğu belirtiliyor.
• Toplu Çadır GYA'larda tuvalet ve banyo sayısı yeterli olsa da kadın ve erkek tuvalet ve duş alanlarının aynı yerde bulunması ve gece aydınlatma sorunlarının yaşanması kadınların erişimini olumsuz etkiliyor. Engelli bireyler de helalara ulaşımda sorun yaşıyor. Bazı GYA'larda ise kanalizasyon sularının su yüzüne çıkması TTB tarafından gözlemlenen suyun yayıldığı alanlarda oyun oynayan çocukların sağlığını tehdit ediyor.

DEPREMZEDELER SİNEKLERDEN ŞİKAYETÇİ

• Toplu Çadır GYA'larda son zamanlarda yapılan ilaçlamaların sıklığının azaldığı belirtiliyor. Depremzedeler yaygın olarak sineklerden; bazıları ise yılan ve fare görmekten şikayetçi.
  Sağlık hizmeti veren birimlerin fiziki şartları düzeltilmedi. Bazı birimlerdeki ekipman eksikliği giderilmedi. Sağlık müdürlükleri ise çözüm için herhangi bir adım atmadı.
• Yıkılan aile sağlığı merkezlerinin yapımı için hiçbir çalışma başlatılmadı.

Kaynak: Gerçek Gündem